W poniższym wpisie odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania związane z diagnostyką instalacji elektrycznej.

• Czym i jak diagnozować stan instalacji elektrycznej?
• Co trzeba wiedzieć o instalacji elektrycznej, aby ocenić, czy jest dobra lub nie?
• Jakie są graniczne parametry sieci w zakładzie przemysłowym? (m.in. pomiar rezystancji izolacji, sprawdzenie działania różnicowoprądowych urządzeń ochronnych)?
• Czym mierzyć samą instalację jak i poprawność jej działania?
• Jak uniknąć błędów przy pomiarach instalacji – zarówno takich, które powodują błędny wynik jak i takich, które powodują niebezpieczeństwo dla personelu zajmującego się pomiarami?

Naszą informację uzupełnia artykuł czasopisma branżowego "Główny Mechanik" (05/06) skierowanego do specjalistów – inżynierów, techników i menedżerów pracujących w przedsiębiorstwach na stanowiskach związanych z utrzymaniem ruchu bądź świadczących usługi na rzecz takich przedsiębiorstw.

Czym i jak diagnozować stan instalacji elektrycznej?

Badanie bezpieczeństwa instalacji elektrycznej powinno odbywać się dwuetapowo. Pierwszy etap powinien obejmować oględziny mające na celu zapoznanie się z ogólnym stanem badanej instalacji oraz z jej aktualnym wyposażeniem. Może okazać się, że w czasie oględzin odkryte zostaną nieprawidłowości, które należy wyeliminować przed przystąpieniem do drugiego etapu czyli pomiarów bezpieczeństwa instalacji elektrycznej. Jeżeli oględziny zostaną zakończone wynikiem pozytywnym można przejść do wykonania pomiarów instalacji elektrycznej.

Po wykonaniu pomiarów należy jeszcze odpowiednio zinterpretować wyniki i sporządzić protokół z wykonanych badań zawierający orzeczenie określające jednoznacznie czy instalacja nadaje się do dalszej eksploatacji.

Co trzeba wiedzieć o instalacji elektrycznej, aby móc ocenić, czy jest sprawna?

Jak wspomniano wyżej ocena stanu instalacji elektrycznej wymaga oględzin i wykonania odpowiednich pomiarów instalacji. Jest to proces skomplikowany, wymagający dużej wiedzy technicznej oraz doświadczenia. Dlatego też należy pamiętać, że badanie bezpieczeństwa instalacji elektrycznej może być przeprowadzone wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie świadectwa kwalifikacyjne. Osoba, która zdała egzamin i posiada wymagane uprawnienia powinna być zaznajomiona ze wszystkimi niezbędnymi informacjami dotyczącymi aktualnie obowiązujących norm i przepisów, zgodnie z którymi należy przeprowadzać badania.

Jakie są graniczne parametry sieci w zakładzie przemysłowym? (m.in. pomiar rezystancji izolacji, sprawdzenie różnicowoprądowych urządzeń ochronnych)?

Dopuszczalne wartości graniczne wyników poszczególnych pomiarów (m.in. pomiar rezystancji izolacji, sprawdzenie różnicowoprądowych urządzeń ochronnych) zależą od bardzo wielu czynników. Charakterystyka badanej instalacji, dane znamionowe elementów w niej zastosowanych czy choćby warunki w jakich one pracują mają kluczowy wpływ na dobór wartości granicznych odpowiednich dla danej instalacji. Dokładne wymagania stawiane instalacji jak i sposoby przeprowadzania poszczególnych badań można znaleźć w odpowiednich rozdziałach normy PN-HD 60364.

Czym mierzyć parametry instalacji oraz poprawność jej działania?

Na rynku istnieje wiele urządzeń, które pozwalają na zautomatyzowane badanie instalacji elektrycznej. Dostępne są mierniki mogące wykonywać jedynie pomiary jednego parametru lub łączące w sobie możliwość pomiarów kilku parametrów. Bardzo praktyczne są mierniki wielofunkcyjne pozwalające na wykonanie wszystkich wymaganych typów pomiarów.

Nowoczesne mierniki wielofunkcyjne posiadają funkcję automatycznej oceny wyniku pomiaru (użytkownik wprowadza parametry badanego elementu a urządzenie na tej podstawie interpretuje wynik pomiaru), funkcję umożliwiającą wykonanie pomiarów w automatycznej sekwencji (zaoszczędza to czas eliminując ciągłe przełączanie się między funkcjami pomiarowymi), pamięć pozwalającą na zapisywanie wyników, oprogramowanie do tworzenia protokołów pomiarowych, oraz wiele innych funkcji usprawniających proces wykonywania pomiarów i interpretacji ich wyników. Będąc wyposażonym w taki miernik można szybko i profesjonalnie wykonać wszystkie niezbędne pomiary instalacji elektrycznej.

Jak uniknąć błędów przy pomiarach instalacji – zarówno takich, które powodują błędny wynik jak i takich, które stanowią niebezpieczeństwo dla personelu zajmującego się pomiarami?

Pomiar instalacji elektrycznej może być obarczony błędami wynikającymi z bardzo wielu czynników. Jednym z nich jest oczywiście czynnik ludzki. Należy pamiętać, aby wykonywać pomiary w sposób zgodny z metodami opisanymi w normie odnoszącej się do danego typu pomiaru, wybrać odpowiednią metodę pomiarową oraz przeprowadzać pomiar zgodnie z instrukcją obsługi miernika. Jeśli tego nie zrobimy generowany błąd może w znaczący sposób wpływać na wynik pomiaru, a jeśli wartość błędu przekroczy wartość graniczną dla danego typu pomiaru – wynik pomiaru będzie nieważny.

Dodatkowo używając starych mierników analogowych należy również pamiętać o dobraniu odpowiedniego zakresu pomiarowego – zdecydowana większość nowych mierników cyfrowych automatycznie dobiera zakres.

Innym czynnikiem mogącym generować błędy jest sam przyrząd pomiarowy. Miernik instalacji elektrycznej powinien m.in. spełniać wymagania normy PN-EN 61557 oraz być poddawany okresowej kontroli metrologicznej (posiadać ważne świadectwo wzorcowania). Jeśli chodzi o bezpieczeństwo personelu wykonującego pomiary - pracując przy instalacjach/urządzeniach elektrycznych będących pod napięciem należy zdawać sobie sprawę z zagrożeń, które mogą wystąpić.

Jest to m.in. ryzyko porażenia prądem elektrycznym. Nowoczesne mierniki posiadają zabezpieczenia chroniące operatora, miernik oraz badaną instalację przed niektórymi skutkami błędów popełnianych przy pomiarach. Chodzi tu m. in. o uniemożliwienie rozpoczęcia pomiaru w sytuacji, gdy warunki na złączach miernika nie są odpowiednie dla wykonania danego typu pomiaru, automatycznie rozładowanie obiektów, które mogą akumulować ładunki elektryczne czy sygnalizację niebezpiecznego napięcia występującego na przewodzie PE.

Dzięki zastosowaniu tych rozwiązań, niebezpieczeństwo porażenia użytkownika podczas pomiarów zostało zredukowane do minimum. Niemniej jednak przeprowadzanie pomiarów instalacji elektrycznych, nawet przy użyciu najnowocześniejszego miernika, w dalszym ciągu może generować szereg innych zagrożeń i powinno być wykonywane przez wykwalifikowane i doświadczone osoby.

Poznaj naszą ofertę mierników instalacji elektrycznych.

Mgr inż. Tomasz Lipiński